Al sinds 2010 wordt er onderzoek gedaan naar rechtsextremisme in Nederland. Sinds 2020 wordt de ontwikkeling ervan landelijk gemonitord in een longitudinaal onderzoek. In. De Monitor Extreemrechts 2021 in Nederland wordt aandacht besteed aan definities en afbakening van het begrip extreemrechts. De monitor geeft inzicht in verschijningsvormen en manifestaties van extreemrechts en hoe de overheid en samenleving hierop reageren.
In juni 2023 werd dit aangevuld met een factsheet 2023 over extreem rechts in Nederland. Hierin worden uitgebreide beschrijvingen gegeven van alle huidige extreemrechtse groepen in Nederland, waaronder de Geuzenbond en de Groot-Nederlandse studentenvereniging GNSV die in augustus 2025 in het nieuws kwam toen een lid van deze studentenvereniging opgepakt werd wegens verdenkingen van de voorbereiding van een terroristisch misdrijf en wapenbezit.
De auteurs concluderen: “Extreemrechts in Nederland bevindt zich al een aantal jaren achter elkaar, sinds 2015, in een periode van transitie. Er is te zien dat klassieke extreemrechtse groeperingen in omvang, betekenis en aantallen activiteiten afnemen en daardoor steeds minder zichtbaar zijn.
Tegen die ontwikkeling in ontstaan nieuwe organisaties met een jongere aanhang. Deze nieuwe organisaties acteren veelal op het grensgebied van sociale media en de echte wereld. Via sociale media worden medestanders bereikt, ideeën uitgewisseld en gemobiliseerd.
Daarnaast worden vanuit deze netwerken ook activiteiten in de echte wereld uitgevoerd, waarvan het een belangrijk doel is om daar foto’s en video’s van te maken om die vervolgens weer via sociale media te verspreiden. Deze nieuwe groeperingen halen hun ideologische inspiratie via sociale media vooral uit de Verenigde Staten. Op deze manier is de omvolkingstheorie binnen Nederlandse rechtsextremistische kringen populair geworden. Maar ook ideeën over de noodzaak van geweld als politiek middel (accelerationisme (= rassenoorlog) en Active Clubs), de positie van de vrouw (Incel-gedachtengoed) en expliciet racisme en antisemitisme zijn vanuit de Verenigde Staten in het Nederlandse rechtsextremisme geland en overgenomen.
Tegelijkertijd is er zichtbaar dat de omgang binnen de Nederlandse samenleving met extreemrechts gedachtengoed aan het veranderen is. De ervaringen in de Tweede Wereldoorlog met de nazidictatuur, ontzegging van democratie en grondrechten en de Holocaust lijken steeds minder te fungeren als basis voor een collectief moreel kompas.
Dat heeft onder andere als effect dat extreemrechtse ideeën steeds minder als ongewenst, gevaarlijk of crimineel worden gezien en de maatschappelijke ruimte tolerantie die ideeën toeneemt. Die ontwikkelingen bij elkaar laten een nieuwe generatie rechtsextremisten zien die radicaler is in racistische en antisemitische uitingen en er uitgesprokener ideeën op na houdt over de mogelijkheid van geweldgebruik als politiek middel. Daarmee nemen deze rechtsextremisten de ruimte in die in maatschappelijk opzicht wordt geboden. Vanuit de overheid worden deze ontwikkelingen ook waargenomen. Dat leidt tot blijvende belangstelling door de inlichtingendiensten en vroegtijdig ingrijpen wanneer er vanuit deze kringen plannen ontstaan voor het plegen van terroristisch geweld. Ook realiseert de overheid zich dat het op grote schaal succesvol verspreiden van rechtsextremistische ideeën kan leiden tot een afnemende steun voor de fundamenten van democratie en rechtsstaat.”