De ideeën van extremisten verspreiden zich snel via allerlei informatienetwerken. We hebben toegang tot talloze bronnen, maar het wordt ook lastiger om feit en fictie te onderscheiden. Van 7 tot en met 14 november vindt de week van de mediawijsheid plaats. Die week staat heel Nederland in het teken van bewust en kritisch omgaan met media. Deze week is een uitgelezen kans voor scholen om leerlingen, ouders en docenten extra te laten stilstaan bij onderwerpen als online gedrag, schermtijd en digitale veiligheid.
De term nepnieuws gebruiken we voor berichtgeving die niet op feiten is gebaseerd. Maar hoe onderscheid je feit en fictie? De Koninklijke bibliotheek heeft hier een kennisclip over gemaakt Feit of fictie? De vuistregel luidt: onderzoek je bronnen goed.
.
SMILES staat voor ‘innovative methodS for Media & Information Literacy Education involving schools and librarieS’. SMILES is een mediawijsheidsproject van de Koninklijke Bibliotheek en 5 andere partners uit verschillende landen dat jongeren helpt om nepnieuws te bestrijden en werd gefinancierd door Erasmus+. Het project is inmiddels afgerond. Het lesmateriaal is hier te downloaden.
Yuval Noah Harari, Nexus, van het stenen tijdperk tot AI: een beknopte geschiedenis van informatienetwerken (2024).
Het boek Nexus van Yuval Harari legt uit hoe we in de loop van de geschiedenis met informatie en propaganda omgegaan zijn en hoe we informatie verspreiden via onze netwerken. Hij stelt dat de wereld op de rand van een ecologische ondergang staat. Desinformatie is er in overvloed. We stormen halsoverkop het tijdperk van de AI binnen. Om goed te kunnen begrijpen wat er gebeurt, moeten we leren van het verleden en analyseren welke rol informatie voor ons speelt. Yuval Noah Harari neemt ons in Nexus mee door het stenen tijdperk, de Bijbel, vroegmoderne heksenjachten, het stalinisme, het nazisme en de heropleving van het hedendaagse populisme. Hij gaat in op de relatie tussen informatie en waarheid, heksenjachten, bureaucratie, mythologie, wijsheid en macht en hoe politieke systemen en netwerken (bijvoorbeeld stalinisme, nazisme, populisme) informatie hebben gebruikt of misbruikt. In de 21e eeuw kan kunstmatige intelligentie ervoor zorgen dat we geen grip meer hebben op de verspreiding van waanideeën en onwaarheden.